BEDRIJFSOPVOLGING, EEN KWESTIE VAN PLANNEN
Stel, je bent een ondernemer met een mooi bedrijf. Nog mooier, je kind/kinderen ziet/zien het wel zitten om te zijner tijd het bedrijf over te nemen.
Jijzelf twijfelt echter nog. Het bedrijf overnemen, akkoord. Maar eerst wel even kijken of ze het in zich hebben, het leiden van een bedrijf.
Maar hoe doe je dat?
Wat zijn de mogelijkheden?
Allereerst is van belang om te kijken in welke vorm het bedrijf wordt uitgeoefend.
Indien het bedrijf wordt uitgeoefend in de vorm van een eenmanszaak zou je deze kunnen omzetten in een vennootschap onder firma, met jou en je kind als (beherend) vennoten.
Teneinde te voorkomen dat je door de toetreding van het kind meteen inkomstenbelasting verschuldigd bent, kun je je de in de onderneming aanwezige goodwill, de stille en fiscale reseves voorbehouden.
Wel is het van belang goed vast te leggen wat de omvang van de goodwill en reserves is.
Voordeel voor het kind is dat het bij deze wijze van toetreden niets behoeft te financieren. De in de onderneming aanwezige meerwaarde blijft immers berusten bij de oorspronkelijke ondernemer.
Je kind geniet nu, net zoals jij, winst uit onderneming met recht op de daarbij behorende ondernemersfaciliteiten, MKB winstvrijstelling, zelfstandigenaftrek enz. enz.
Als beherend vennoot kan je kind ook handelen namens de vennootschap en de vennootschap contractueel binden. Het verdient derhalve aanbeveling om overeen te komen dat bepaalde zwaarwegende handelingen de goedkeuring behoeven van alle vennoten.
Leg de rechten en verplichtingen van de vennoten goed vast in een vennootschap onder firma contract. Een dergelijk contract is niet vereist maar kan wel veel problemen voorkomen.
Mocht je kind zich bewezen hebben dan kun je na drie jaar jouw aandeel in de vennootschap onder firma belastingvrij aan hem/haar overdragen, indien gewenst door dit aandeel te schenken.
In het MKB worden veel ondernemingen tegenwoordig gedreven in de vorm van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, vaak met één aandeelhouder. Deze aandeelhouder heeft dan een zogenaamd Aanmerkelijk Belang (=AB).
Overdracht van onderneming dient dan te geschieden door overdracht van aandelen.
Hierbij zijn enige varianten te bedenken. Enkele lichten we in het kort hieronder toe:
- de aandelen kunnen worden overgedragen door deze gewoon te verkopen. Indien deze AB aandelen door de verkoper in privé gehouden worden is hij over de meerwaarde Inkomstenbelasting verschuldigd tegen een tarief van 25%. Daarnaast is het voor het kind wellicht moeilijk om de aankoopsom gefinancieerd te krijgen.
- de gewone aandelen kunnen zonder belastingheffing worden omgezet in preferente aandelen. Hierbij is wel van belang dat de aan de gewone aandelen verbonden aanspraken op het vermogen van de vennootschap volledig worden behouden. De preferente aandelen dienen dus volledig in de plaats te komen van de gewone aandelen. Daarnaast dient op de preferente aandelen een zakelijke vergoeding te worden betaald.
Gelijktijdig met deze omzetting kunnen (nieuwe) gewone aandelen worden uitgereikt aan het kind. Aangezien deze aandelen enkel delen in toekomstige winsten hebben zij vooralsnog een geringe waarde. Financiering is dan waarschijnlijk een stuk simpeler.
Let wel: indien men in de toekomst gebruik wenst te maken van de doorschuiffaciliteiten in de Inkomstenbelasting en Successiewet dan gelden voor preferente aandelen additionele voorwaarden. Omzetting van gewone aandelen in preferente aandelen vereist een goede planning.
Let wel: het verdient aanbeveling vooroverleg te voeren met de belastingdienst teneinde vooraf zekerheid te krijgen dat de preferente aandelen geacht kunnen worden volledig in de plaats te zijn getreden van de gewone aandelen en dat de vergoeding op de preferente aandelen in de ogen van de belastingdienst (voldoende) zakelijk is.
- AB aandelen kunnen ook geschonken worden. Zowel wat betreft de inkomstenbelasting als de schenkbelasting zijn er faciliteiten die ervoor zorgen dat dit onbelast kan geschieden. Aan deze faciliteiten zijn voorwaarden verbonden. Dit wordt nader uitgewerkt en kort beschreven in ons schrijven getiteld "Fiscale faciliteiten voor een bedrijfsoverdracht".
Naast het recht op een aandeel in de winst is aan een aandeel ook stemrecht verbonden. Middels dit stemrecht heeft een aandeelhouder dus ook zeggenschap en kan hij/zij mede de koers van de vennootschap bepalen.
Van belang is overigens wel dat het de statutair bestuurder of bestuurders is/zijn die belast zijn met de dagelijkse leiding. Hij/zij is degene die namens de vennootschap kan handelen en de vennootschap (contractueel) kan binden. Enkel de algemene vergadering van aandeelhouders kan deze bestuurder ontslaan.
Deze bestuurder heeft dus een grote mate van handelingsvrijheid.
In de statuten van de B.V. kan wel een lijst met handelingen worden opgenomen die de voorafgaande goedkeuring behoeven van de algemene vergadering van aandeelhouders. Op deze manier kan de handelingsvrijheid dus ingeperkt worden.
Een aandeelhouder heeft wel stemrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders maar bemoeit zich (in beginsel) niet met de dagelijkse leiding van de vennootschap.
Dit even terzijde.
Bij een bedrijfsopvolging is het vaak zo dat de zittende aandeelhouder vooralsnog de zeggenschap wil behouden. Pas als gebleken is dat zijn opvolger de juiste kwaliteiten bezit zal hij de zeggenschap (eventueel in fases) willen overdragen.
Wat zijn de mogelijkheden?
- toekennen van stemrechtloze aandelen. Teneinde een opvolger al wel te laten delen in de winst maar nog een zeggenschap te geven zou in eerste instantie volstaan kunnen worden met het uitgeven van stemrechtloze aandelen. Deze delen wel (volledig) mee in de winst maar aan deze aandelen is geen stemrecht verbonden.
- oprichten van een Stichting Administratiekantoor (= Stak). Deze methode wordt vaak toegepast. Door middel van een Stak wordt er een scheiding aangebracht tussen het aan een aandeel verbonden winst- en stemrecht.
In de praktijk komt het hierop neer:
- middels een notariële akte wordt er een Stak opgericht. De zittende aandeelhouder wordt benoemd tot (enig)bestuurder;
- de aandeelhouder(s) draagt/dragen hun aandelen over aan de Stak tegen uitreiking van certificaten.
Mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan kan dit belastingvrij geschieden;
- de rechten van de certificaathouders worden vastgelegd in de zogenaamde administratievoorwaarden.
De certificaathouders hebben net als voorheen nog steeds recht op hun aandeel in de winst. Indien de vennootschap bijvoorbeeld dividend uitkeert dan vloeit dit als het ware door de Stak heen en komt het toe aan de certificaathouders.
Echter het bestuur van de Stak heeft het stemrecht op de aandelen en daarmee de zeggenschap.
Belangrijk is wel dat in de statuten van de Stak al wordt aangeven wie tot bestuurder(s) zal/zullen worden benoemd indien de oorspronkelijke aandeelhouder/overdrager komt te overlijden.
- beperken van de zeggenschap van de opvolger door het toekennen van prioriteits- en/of preferente aandelen aan de zittende aandeelhouder. Aan een prioriteitsaandeel bijvoorbeeld zijn bijzondere rechten verbonden, zoals bijvoorbeeld het recht een bindende voordracht te doen bij het benoemen van bestuurders.
Ook het opzetten/hebben van een holding structuur kan een bedrijfsoverdracht vereenvoudigen.
Deze structuren kennen (altijd) een holding B.V. die op haar beurt (enig) aandeelhouder is van een (aantal) dochtermaatschappij(en). Een variatie hierop is dat tussen de holding B.V. en de werkmaatschappij(en) nog een vastgoed B.V. hangt.
In deze situatie richt de opvolger vaak ook zelf een holding B.V. op die vervolgens de aandelen in de werkmaatschappij overneemt.
Voor de overdragende holding is een (eventuele) verkoopwinst onbelast indien de deelnemingsvrijstelling van toepassing is.
Voor de opvolger is natuurlijk belangrijk de vraag of hij de koopprijs kan betalen c.q. gefinancierd kan krijgen.
Dit kan opgelost worden door de de werkmaatschappij "licht" te houden, bijvoorbeeld door onroerend goed, machines, vervoermiddelen ed. in de holding onder te brengen en te verhuren aan de werkmaatschappij en door regelmatig dividenduitkeringen te doen vanuit de werkmaatschappij aan de holding B.V.
Andere oplossingen zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld door de aandelen om te zetten in preferente aandelen (met behoud van de volledige vermogensrechten) en gewone aandelen uit te geven die enkel delen in toekomstige winsten en derhalve nog nauwelijks waarde hebben.
Kortom: een holding structuur op zich kan al een heel mooi vehikel zijn voor een bedrijfsoverdracht.
Let op: oneigenlijk gebruik van een holding structuur kan leiden tot sancties, bijvoorbeeld toepassing van artikel 15 ai Wet VPB.
Let op: het verkopen van aandelen in de werkmaatschappij kan leiden tot het verbreken van een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting.
Het belangrijkste is en blijft een goede maar bovenal tijdige planning. Wij zijn u hierbij graag van dienst.
